ASKATASUNA

Egunero erabakiak hartzen ditugu; baina askatasunez erabakitzen dugu ? Erabaki horiek aukeratzeak eta justifikatzeak gizaki moraldun bihurtzen gaitu; baina, jokaera guztiak justifika daitezke? Askotan ez dago ezta erabakitzeko aukerarik, horrek askeak ez garela esan nahi du?Beste zenbaitetan, erabakitzerakoan eragile batzuk aukerak determinatzen dizkigutela esaten da, askean al gara nahiz eta zenbaitetan determinazioak eduki ? Azkenik, behin helburua ezarriz gero, nork bere egiteak menperatu eta zuzentzen ditugula esaten da, horrek esan nahi du benetako askatasuna posiblea dela ? Orduan, egiten dugunaren erantzukizuna bakoitzaren arazoa ote da edo determinismoak ezartzen du ? Estoikoen arabera, logosak unibertsoa zuzentzen du eta gizakiak ezin du patua aldatu. Determinismo kosmologikoa deitzen zaio honi eta uler daiteke askatasuna ez dela existitzen. Orduan, gizarte honetan egiten diren epaiketa judizialak ez lukete sentsurik. Norbaitek legearen kontrako ekintza bat egiten badu haren justifikazio bakarra patuak ezarritakoa egin duela esango luke eta ekintza moralak ez lirateke existituko. Beste batzuen ustez, hautatu ahal dena, mugatuabada ere, aukeren artean aukeratzea badago. Gainera, egia da, inolako mugarik egongo ez balitz, askatasun kontzeptua ez litzateke existituko ere egingo. Adibidez, umetxoak garenean etxerako lanak egin arte aitak edo amak kalera irteteko aukera ematen ez digutenean, gurasoen baldintzak bete behar ditugu baina askeak gara nolabait etxerako lan horiek egiteko eta kalera irteteko edo ez egiteko eta etxean geratzeko. Aurrekoetxea Olabarri M., Villar Rodrigo M.L., Olarra Aristegi A. (2009) Filosofia eta Herritartasuna: Humanitateak eta Gizarte Zientziak. Zaragoza: Ibaizabal http://www.slideshare.net/kadilan/realmente-somos-libres Azkenik, beste zenbaiten ustez guztiz askeak izatea posiblea da. Gure bizitzan guk erabakitzen dugu norabide batean edo bestean bideratzen dugun eta bideak aukeratzeko gai garela. Etika kontuan hartu gabe joka dezakegula. Adibidez, pertsona bat agurtzea edo ez erabakia etikoki txarto ikusita egon arren ez gaitu determinatzen eta askatasunez erabaki dezakegu. Ikuspuntu hauek eta adibide hauek irakurrita, nik uste dut askeak garelabaina baldintzatuta gaudela. Txikitatik gurasoek edo tutoreek balio batzuk erakutsi dizkigute eta hori da nire ustez lehengo mugatzailea guztiz aske egiten ez gaituena. Baina beste alde batetik, egunero egiten ditugun ekintza moraletan aukeratzeko askeak garela uste dut.